Apothekers krijgen regelmatig voorschriften voor magistrale bereidingen van een corticosteroïd bevattende crème of zalf voor de aanvalsbehandeling van atopische dermatitis.  De op de markt beschikbare corticosteroïden bestaan vaak in te kleine tubes of de arts verkiest een ander corticosteroïd waarvan geen specialiteit (meer) bestaat.  De arts heeft zo een grotere therapeutische vrijheid zodat de behandeling kan aangepast worden aan de ernst en de uitgebreidheid van het eczeem en aan de leeftijd van de patiënt.  Een magistrale bereiding kan ook in grotere hoeveelheden voorgeschreven worden dan de gelijkaardige specialiteit. 

In het Therapeutisch Magistraal Formularium (TMF) (www.tmf-ftm.be) vindt u heel wat formules terug voor magistrale bereidingen van terugbetaalde corticosteroïdpreparaten met de aanbevolen maximale concentraties.  U kan al deze formules (evenals de formules die verder in dit artikel aan bod komen) ook terugvinden op deze website.   

Voor dermaal gebruik zijn corticosteroïdesters te verkiezen omwille van een betere resorptie. Bij de keuze van de basis zijn de klinische ervaring en de voorkeur van de patiënt doorslaggevend.  Kies de meest geschikte zalfbasis voor de patiënt.  Bij een nattend eczeem wordt gekozen voor een corticosteroïd in een crème- of lotionbasis. Bij een droog eczeem zal eerder gekozen worden voor een corticosteroïd in een vette basis.  De basis van een dermatologische bereiding heeft een groot effect op de therapietrouw, maar ook op de werkzaamheid.  Hoe vetter, hoe occlusiever, hoe groter het effect van corticosteroïden door een verhoogde resorptie. 

Overzicht van TMF formules voor corticosteroïdbevattende halfvaste dermatologische preparaten

Zeer sterk werkzaam (klasse IV)

• Betamethasondipropionaat hydrofobe zalf 0,064 %
• Betamethasondipropionaat hydrofiele crème 0,064 %


• Clobetasolpropionaat hydrofobe zalf 0,05 % 
• Clobetasolpropionaat hydrofiele crème 0,05 %
   
• Diflucortolonvaleraat lipofiele crème 0,3 %

Sterk werkzaam (klasse III)

• Betamethasonvaleraat hydrofobe zalf 0,121 %
• Betamethasonvaleraat hydrofiele crème 0,121 %
   
• Diflucortolonvaleraat hydrofobe zalf 0,1 %
• Diflucortolonvaleraat lipofiele crème 0,1 %
• Diflucortolonvaleraat hydrofiele crème 0,1 %

Matig werkzaam (klasse II)

• Triamcinolonacetonide hydrofiele crème 0,1 %
   
• Clobetasonbutyraat hydrofobe zalf 0,05 %
• Clobetasonbutyraat lipofiele crème 0,05 %
• Clobetasonbutyraat hydrofiele crème 0,05 %

Zwak werkzaam (klasse I)

• Hydrocortisonacetaat hydrofiele crème 1 %

Hieronder vindt u enkele voorbeelden hoe deze kunnen voorgeschreven worden, verkort voorschrijven is hierbij toegestaan.

• R/ Hydrofiele crème TMF met 0,064 % betamethasondipropionaat
       dt x g
   
• R/ Betamethasondipropionaat 32 mg
       Gebufferde cetomacrogolcrème TMF q.s. ad 50 g
   
• R/ Betamethasondipropionaat 0,064 %
       Gebufferde cetomacrogolcrème TMF q.s. ad 50 g

Algemene informatie rond atopische dermatitis kan u vinden via volgende link, magistrale opties voor de chronische behandeling ervan kan u raadplegen via deze link.